‘De keuze is er reuze’ luidde ooit de reclamekreet van woninginrichter Piet Klerkx. Ook andere winkels en bedrijven beschouwen hun ruime assortiment als een pluspunt. Of je nu een nieuw bankstel zoekt, een zak snoep, een mobieltje of als je een studie- of beroepskeuze moet maken: een ruime keuze lijkt fijn.
Lijkt. Want alsmaar kunnen en moeten kiezen leidt tot stress. Het demotiveert en verlamt. Psycholoog Barry Schwartz had het er over tijdens een Tedtalk. De bezwaren van te veel keuzes komen niet uit onderbuiken, ze zijn wetenschappelijk bewezen.
Het kiezen van een mobieltje kan al tot stress leiden. Kun je nagaan als het gaat om een keuze die nog veel belangrijker is. Die van een studie of beroep. Jongeren vinden het knap lastig, is mijn ervaring. Ze zien door de bomen het bos niet meer. Nog vervelender: ze voelen zich enorm verantwoordelijk voor de keuze die ze moeten gaan maken. Ze piekeren over de gevolgen van een verkeerde keuze en beschouwen dat niet zelden als een persoonlijke nederlaag.
Ik stel ze graag gerust. Dat doe ik door er in gesprekken op te wijzen dat wat ze nu kiezen, nu de beste keuze is. En dat wat een goede keuze lijkt, voor dit moment ook goed genoeg is. Dat ze zich ontwikkelen, dat ze volwassen worden. En al ontwikkelend slimmer, sterker en beter worden in hun vak en in hun persoonlijkheid. Dat keuzes maken hoort bij dat proces en dat wat nu een goede keuze is, straks anders kan blijken. Dat kan vervelend lijken, maar er is weinig mis mee.
Wat nog meer geruststelt: de wetenschap dat je er als jongere niet helemaal alleen voor staat. Dat ouders, verzorgers, docenten en andere volwassenen een beetje de weg wijzen. Nudging, wordt dat genoemd. Vrij vertaald: een steuntje in de rug geven, een duwtje in de goede richting. Dat doen we graag. Want we kunnen ons nog goed herinneren hoe lastig wij het vonden, destijds. We weten dat wij ook wel eens een verkeerde weg insloegen. En meestal kwam het dan toch goed.
Misschien moest u dat maar eens vertellen aan die twijfelende jongere, bij u aan de keukentafel of in het klaslokaal.